W dobie rozwoju współczesnej cywilizacji jesteśmy świadkami szybko zachodzących zmian w życiu człowieka. Zmiany te mogą mieć pozytywny lub negatywny charakter. Wpływom tych zmian ulegają także dzieci i młodzież szkolna. Dlatego też zagadnienia stosunku, a raczej proporcji pomiędzy dwoma podstawowymi elementami życia ucznia: nauką i wypoczynkiem ma pierwszorzędne znaczenie. Mówiąc o wypoczynku chodzi o czas wolny, czyli drugi obok pracy tor życia mający wartości kształcące i wychowawcze. Czas wolny, który nieustannie przeplata się z pracą. Zarówno godziny nauki, jak i godziny wolne od obowiązków wyciskają piętno na każdym z nas. Są one w pewnym sensie przeciwstawne, ale jednocześnie ściśle ze sobą powiązane i równie nieodzowne dla pełnej harmonii i radości istnienia. Czas wolny dziecka - ucznia to czas przeznaczony na wypoczynek, codzienną rozrywkę i dowolne zajęcia amatorskie, którym uczeń może dysponować według własnego uznania, ten czas pozostaje do wyłącznej dyspozycji dziecka.
     Dzieci w wieku szkolnym inaczej spożytkowują czas niż dorośli. Sytuacja społeczno - ekonomiczna dziecka jest inna niż dorosłego człowieka - bardzo się różni. W ciągu doby dzieci wykonują czynności związanych z zaspokojeniem elementarnych potrzeb organizmu, wypełniają różnorodne obowiązki szkolne i domowe, a także spędzają czas według własnych upodobań jak zabawa, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień.
     Dzieci w wieku 7-13 lat większość czasu spędzają poza lekcjami. Dlatego rodzice, nauczyciele i wychowawcy powinni czuwać nad właściwą proporcją czasu, który ono przeznacza na różne zajęcia po przyjściu ze szkoły i pomagać swoim uczniom we właściwej organizacji ich czasu poza lekcjami. Badania pedagogiczne i doświadczenia wychowawcze wykazują, że istnieje ścisła zależność między sposobem spędzania wolnego czasu przez dzieci w domu , a ich postępami w nauce . Wszystkie rodzaje zajęć tj. zabawa, praca i nauka są dziecku niezbędne do prawidłowego wszechstronnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Dzieci powinny:
1. zrozumieć czym jest czas wolny dla człowieka,
2. poznać różne sposoby wartościowego spędzania czasu wolnego,
3. zdobyć podstawowe umiejętności planowania własnego czasu wolnego.

     Aby to było możliwe należy już od najmłodszych lat uświadamiać dzieciom, co to jest czas wolny i wdrażać je do umiejętnego gospodarowania nim. Właściwe spędzanie czasu wolnego : rozwija pasje, zainteresowania, osobowość, wpływa na aktywność, umożliwia właściwe dysponowanie czasem w ciągu dnia, umożliwia uczestniczenie dziecka w życiu społecznym rówieśników i dorosłych, dziecko poznaje swoje możliwości itp.
     Natomiast niewłaściwe wykorzystanie czasu wolnego to: brak poczucia odpowiedzialności i wytrwałości w działaniu, nuda - czyli brak interesującego zajęcia, brak wrażeń, monotonia życia, wielogodzinne siedzenie przed telewizorem lub komputerem co wywołuje znużenie , rozdrażnienie , senność itp.
Byłoby dobrze gdyby wychowawcy wiedzieli, czy dzieci właściwie spędzają czas po zajęciach szkolnych i swoimi spostrzeżeniami potrafili podzielić się z rodzicami, którzy mogą bezpośrednio wpłynąć na właściwy rozkład dnia dziecka.
     Bardzo pomocną techniką w zbieraniu danych o rozkładzie zajęć uczniów w ciągu dnia może być kwestionariusz zawierający pytania np.
1. O której wyszedłeś, do szkoły?
2. O której wróciłeś ze szkoły?
3. Czym zajmowałeś się między godziną 15.00 a 21.00?
4. O której godzinie poszedłeś spać? itp.
     Dokładny obraz tego jak dzieci spędzają czas poza szkołą dałoby kilkakrotne zastosowanie takiego lub podobnego kwestionariusza przez wychowawców kilka razy w roku. Uzyskany materiał może stanowić podstawę konkretnych dyskusji i rozmów nauczycieli z rodzicami. A z kolei spotkania z rodzicami pozwolą nauczycielom na poznanie poglądów i stosunku rodziców do sprawy organizowania dzieciom czasu po lekcjach. W życiu każdego dziecka można wyróżnić następujące funkcje czasu wolnego: wypoczynek, rozrywka, działalność kulturalną (kino, teatr, muzeum) i działalność społeczną (uczestnictwo w kołach zainteresowań, organizacjach). Zajęcia czasu wolnego można podzielić na dwie kategorie:
1. zajęcia zorganizowane - przygotowanie do udziału w zawodach, konkursach, poszukiwanie informacji, działalność w organizacjach np. szkolnych, wyjazdy do kin, teatrów, muzeów itp.
2. zajęcia całkowicie dowolne - zależne od samego dziecka (można tu powiedzieć o swobodzie decyzji dzieci co do treści, terminu i form swojej aktywności).

     Organizatorzy czasu wolnego dzieciom - uczniom mają do spełnienia dwa ważne zadania:
l. stworzenie możliwości rozrywki, wypoczynku,
2. ukierunkowanie potrzeb i ukształtowanie nawyków właściwego spędzenia czasu wolnego.

     Jedną z form spędzenia czasu wolnego jest rozwijanie pasji, zainteresowań czyli tak zwane hobby. Jest ono traktowane jako źródło odprężenia w czasie wolnym od zajęć obowiązkowych. I warto byłoby rozbudzić w uczniach zamiłowania jakąś dziedziną życia.

     Podsumowując te rozważania nad zaszczepieniem twórczych zamiłowań i rozwoju umiejętności samodzielnego organizowania własnego czasu wolnego należy wzbudzić wartościowe zainteresowania i umocnić dyscyplinę wewnętrzną dzieci i młodzieży, aby zasmakowali w poszukiwaniu zadowolenia z mądrze i przyjemnie przeżytego czasu.